Achter het prachtige Otomistof van Centraal Mexico

Hoe heet het? Otomi (O-toh-mee) of Tenango (Teh-nang-go)

Waar komt het vandaan? Het Otomi-volk van Tenango di Dora, Mexico

Wie heeft het? Houzz, het land van knikken

Heldere, mooie Otomi-dekens - ook wel Tenangos genoemd - zijn een levendige toevoeging aan elke kamer. Met hun oversized patronen en grillige lay-outs brengen ze een gevoel van energie en beweging met zich mee, waardoor ze een van de meest gevolgde trends van dit moment in wereldwijd design zijn. In 2012 debuteerde de Franse mode-krachtpatser Hermes met een lijn sjaals met op Tenango geïnspireerde ontwerpen (1), waardoor ze meteen een bekende hoeveelheid werden in zowel mode als design. Het is echter minder bekend dat de grappige kleuren en feestelijke ontwerpen die kenmerkend zijn voor Otomi-stoffen een traditie verloochenen die tot ver in de geschiedenis van Meso-Amerika reikt.

Aangenomen wordt dat het Otomi-volk de vroegste bewoners van de vallei van Mexico was, zelfs vóór de Nahuatl-sprekende bevolking die uiteindelijk zou leiden tot het Azteekse rijk (2). Net als nu bestond de Otomi op een groot gebied met zeer gevarieerd terrein. Als gevolg hiervan maken geleerden onderscheid tussen de Otomipopulaties in de Sierra, Highland en Mezquital Valley (ibid.). Oorspronkelijk werd aangenomen dat de naam Otomi door de Azteken werd gegeven aan deze groep mensen die zichzelf omschrijven als Hnahu, of "degenen die een nasale taal spreken" (3). De naam Otomi komt voort uit de Nahuatl-grondwoorden, otoac ("lopen") en mitl ("pijl") (4). Deze combineren om de woorden otomitl / totomitl te vormen, waaruit otomi rechtstreeks is overgenomen en wat betekent "zij die op vogels jagen met pijl en boog (5)."

Vóór de komst van de Azteken werden de Sierra Otomi voor het eerst geannexeerd door de Tolteken, wiens rijk viel in 1168 AD (6). Door de opkomst van het Azteekse rijk in 1400 na Christus werden de Otomi opnieuw veroverd door een grotere natie. De verovering van de Otomi betekende echter niet volledige marginalisatie (7). Ondanks hun integratie door grotere groepen gedurende hun geschiedenis, stonden de Otomi bekend als felle krijgers (8). Men dacht dat ze belangrijk waren in Tula, de hoofdstad van het Toltekenrijk, en ook in de legendarische tempelstad Teotihuacan (hoewel men nu denkt dat de stad ouder is dan de Toltekencultuur) (9). Later zouden de Azteken de Otomi in zo'n mate als huurlingen in dienst nemen dat hun naam synoniem werd met de Azteekse krijgersklasse (10). Toen de Spaanse veroveraars aankwamen in wat zij dachten als "De Nieuwe Wereld", sloten de Mezquital Valley Otomi (en mogelijk andere Otomi-groepen) zich met hen aan tegen de Azteken in een poging zichzelf te bevrijden van het rijk (11). Hoewel de Spanjaarden niet de meest betrouwbare bondgenoot bleken te zijn, overleefde de Otomi de koloniale overheersing om een rol te spelen in verschillende daaropvolgende politieke en militaire strijd, waaronder de Onafhankelijkheidsoorlog (ibid.).

De kunst van het weven en ontwerpen van textiel bij de Otomi dateert ver van vóór het contact met de koloniale machten (12). Otomi-textielontwerpen kwamen echter pas in de jaren zestig als decorobject beschikbaar. Voor die tijd bestonden ze niet op dekens of kussens. Eeuwenlang werden deze ontwerpen alleen gebruikt als versiering voor damesblouses (13). Pas toen een enorme droogte de oogst in het gebied van Tenango de Doria verwoestte, maakten de Otomi's voor het eerst hun werk beschikbaar voor verkoop buiten hun gemeenschap (ibid.).

Tenango vertaalt naar het Engels als 'stenen buurt' en herbergt verschillende grotten met tekeningen van dieren en natuurlijke en bovennatuurlijke krachten. Aangenomen wordt dat deze afbeeldingen de motieven hebben geïnspireerd die aanwezig zijn op Otomi-stoffen (14). Andere invloeden kunnen een sjamanistische praktijk zijn met papier gemaakt van gesneden boomschors genaamd "amate" (15).

Om Tenango-patronen naar een bredere verscheidenheid aan huisproducten te brengen, was eerst een vereenvoudiging van het ontwerpproces en de weefmethode nodig. Waar het maken van de ontwerpen op kledingstukken een gecompliceerde brokaatmethode vereiste, worden moderne Otomi-ontwerpen gemaakt met een veel eenvoudigere vorm van handwerk en een minder arbeidsintensief proces (16). Patronen worden eerst op katoenen mousseline getekend in een wateroplosbare pen. Tekeningen kunnen worden gekocht of uitbesteed door de wever, die tot drie maanden kan besteden om een stuk te produceren van wel twee vierkante meter (21,5 m²) (17). Sinds ze een vaste waarde zijn geworden in de moderne decormarkt, zijn de kleurenpaletten en afbeeldingen van Otomi-ontwerpen meer gediversifieerd. Interessant is dat in dit geval de modernisering van Otomi-ontwerpen vaak betekende dat het aantal kleuren in een bepaald patroon werd verminderd (18).

Hoewel hun groeiende populariteit in design en mode de zichtbaarheid van Otomi-stoffen en -cultuur heeft vergroot, dreigen de oude praktijken die ten grondslag liggen aan de traditionele ontwerpmethode te verdwijnen. Organisaties zoals het Mexican Indigenous Textiles Project (19) werken eraan ervoor te zorgen dat deze vereerde tradities worden overgedragen aan toekomstige generaties. Terwijl het werk van deze organisatie en anderen de traditionele methoden van Otomi-textielborduurwerk blijft behouden, blijven nieuwe stijlen en technieken de moderne Otomi-cultuur over de hele wereld promoten en ondersteunen.