Basaal blad
Een basaal blad is een blad dat groeit vanaf het laagste deel van de stengel. Basaal verwijst in het algemeen naar de basis van een structuur. Planten met een basale groei groeien vaak in zogenaamde "rozetten", wat betekent dat de bladeren een cirkel vormen aan de basis van de stengel, allemaal even lang groeien en enigszins lijken op de bloembladen van een roos.
Hoewel er veel variatie is tussen planten die basale rozetten vormen, hebben planten die hun rozetten behouden de neiging er het hele seizoen netjes uit te zien, omdat hun middelen zo gericht zijn op hun minimale groei.
Waarom planten basale bladeren laten groeien
Er zijn verschillende redenen waarom planten basale bladeren laten groeien.
- Het trosje laag zittende bladeren kan dienen als bescherming voor de wortels van de plant wanneer de top van de plant in de winter afsterft.
- Planten zoals sla en veel vetplanten kunnen in rozetten groeien om water te besparen. Als ze klaar zijn om te gaan zaaien, wordt de stengel langwerpig, of bouten, en zet bloemen en zaden. In dit geval sterft de oorspronkelijke plant meestal af.
- Veel onkruiden, zoals de gewone paardenbloem en weegbree, worden beschermd door hun basale rozetten omdat de bladeren het moeilijker maken om de plant uit de grond te trekken. De bladeren wijken lang voordat de wortel lostrekt.
Vaste planten
Sommige vaste planten vormen slechts tijdelijke basale rozetten. Ze sturen een stengel met extra bladeren en de basale rozet kan volledig verdwijnen. Planten met tijdelijke basale rozetten zijn onder andere grasklokje (Campanula rotundifolia), madeliefje (Chrysanthemum leucanthemum), wervelende muurpeper (Sedum ternatum) en duizendblad (Achillea millefolium).
Sommige planten, zoals het Engelse madeliefje (Bellis perennis), behouden hun basale rozetvorm gedurende hun hele levenscyclus. Dit worden "eeuwigdurende rozetplanten" genoemd. De bloemstelen groeien gewoon boven de rozet.
Dan zijn er meerjarige planten die nieuw basaal gebladerte uitsturen zodra het oudere blad er moe en versleten uitziet. Deze nieuwe groei vormt een rozet, zoals het nieuwe blad dat tevoorschijn komt aan de basis van longkruidplanten (Pulmanaria) zodra de bloemen beginnen te vervagen. Wanneer dit gebeurt, moeten de oudere, vervagende bladeren worden bijgesneden, waarbij alleen de basale rozet overblijft en de plant zich kan concentreren op het opslaan van zijn energie en voedsel, terwijl hij zich voorbereidt op het volgende seizoen. Andere voorbeelden van vaste planten die later in het groeiseizoen nieuwe basale groei veroorzaken, zijn koraalbellen (Heuchera), Jacob's ladder (Polemonium), echte geraniums en paardebloemen.
Eenjarige planten
Eenjarige planten kunnen ook als rozetten groeien. Velen van hen zijn onkruid, zoals de eerder genoemde paardebloemen en weegbree, maar er zijn ook enkele eenjarige tuinplanten, waaronder het Engelse madeliefje (Bellis perennis), fijnstraal (Erigeron annuus) en adder's bugloss (Echium vulgare).
Tweejarige planten
Veel rozetvormende planten zijn biënnales, wat logisch is omdat biënnale planten hun eerste jaar doorbrengen met het weken in voedingsstoffen en het opslaan van energie. Ze hebben geen lange stelen nodig en veel blad dat concurreert met hun wortels. Het is dus niet ongebruikelijk dat biënnales, zoals vingerhoedskruid (Digitalis), hun eerste jaar groeien als basale rozetten, hun energie sparen en vervolgens een normale bloeistengel opsturen in hun tweede groeiseizoen.
Sommige biënnales die in hun eerste jaar rozetten vormen, zijn Susan met zwarte ogen (Rudbeckia hirta), lobelia, rozenkrans (Lychnis coronaria), Ranunculus en wandbloem (Gaura).
