Geschiedenis en impact van de pesticide DDT
DDT is een van de meest controversiële chemische verbindingen in de recente geschiedenis. Het is bewezen effectief als insecticide, maar de krachtige toxiciteit is niet beperkt tot insecten. DDT is verboden door veel landen, waaronder Europa, maar wordt op sommige plaatsen nog steeds legaal of illegaal gebruikt.
Wat is DDT?
DDT, ook bekend als dichloor-difenyl-trichloorethaan, behoort tot een klasse van pesticiden die bekend staat als organochloriden. DDT is een synthetische chemische verbinding die in een laboratorium moet worden gemaakt (komt niet voor in de natuur) en is een kleurloze, kristallijne vaste stof.
DDT kan niet worden opgelost in water; het lost echter gemakkelijk op in organische oplosmiddelen, vetten of oliën. Als gevolg van de neiging om op te lossen in vetten, kan DDT zich ophopen in het vetweefsel van dieren die eraan worden blootgesteld. Deze opeenhoping staat bekend als bioaccumulatie en DDT wordt door de EPA beschreven als een persistent, bioaccumulerend toxine.
Vanwege deze bioaccumulatie blijft DDT in de voedselketen en verplaatst het zich van rivierkreeften, kikkers en vissen naar de lichamen van dieren die ze opeten. Daarom zijn DDT-niveaus vaak het hoogst in de lichamen van dieren aan de bovenkant van de voedselketen, met name bij roofvogels zoals adelaars, haviken, pelikanen, condors en andere vleesetende vogels.
Waarschuwing
DDT heeft ook ernstige gevolgen voor de gezondheid van mensen. Volgens de EPA kan DDT leverschade veroorzaken, waaronder leverkanker, schade aan het zenuwstelsel, aangeboren handicaps en andere reproductieve schade.
Een korte geschiedenis van DDT
DDT werd voor het eerst gesynthetiseerd in 1874, maar pas in 1939 ontdekte de Zwitserse biochemicus Paul Hermann Müller de potentie ervan als een universeel insecticide. Voor die ontdekking ontving Müller in 1948 de Nobelprijs.
Vóór de introductie van DDT werden door insecten overgedragen ziekten zoals malaria, tyfus, gele koorts, builenpest en andere miljoenen mensen wereldwijd gedood. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het gebruik van DDT gebruikelijk onder Europese troepen die het nodig hadden om deze ziekten te bestrijden, vooral in Italië en in tropische streken zoals de Stille Zuidzee.
Na de Tweede Wereldoorlog breidde het gebruik van DDT zich uit toen boeren ontdekten dat het effectief was bij het bestrijden van landbouwongedierte, en DDT werd het favoriete wapen bij de bestrijding van malaria. Sommige insectenpopulaties ontwikkelden zich echter met resistentie tegen het insecticide.
Rachel Carson en "Silent Spring"
Toen het gebruik van DDT zich verspreidde, merkten een handjevol wetenschappers op dat het roekeloze gebruik ervan aanzienlijke schade toebracht aan populaties in het wild levende dieren. Deze verspreide rapporten mondden uit in het inmiddels beroemde boek Silent Spring van wetenschapper en auteur Rachel Carson, waarin de gevaren van wijdverbreid gebruik van pesticiden worden beschreven. De titel van het boek komt van het effect dat DDT en andere chemicaliën hadden op zangvogels, die in sommige regio's aan het verdwijnen waren.
Silent Spring werd een bestseller en de publicatie ervan wordt vaak gezien als de opkomst van de moderne milieubeweging. In de jaren die volgden, rapporteerden wetenschappers over de hele wereld dat vogels met hoge niveaus van DDT in hun lichaam eieren legden waarvan de schelpen zo dun waren dat ze braken voordat ze uitkwamen, waardoor vogelpopulaties ineenstortten. En hoe meer DDT de vogels in hun lichaam hadden, hoe dunner hun eierschalen.
DDT is wereldwijd verboden
Als bewijs van de schade die DDT veroorzaakte, begon te groeien, begonnen landen over de hele wereld de chemische stof te verbieden of het gebruik ervan te beperken. In 1970 hadden Hongarije, Noorwegen en Zweden DDT verboden, en ondanks overweldigende druk van de Europese chemische industrie, werd de productie en het gebruik van DDT in 1972 in Europa verboden.
In 2004 beperkte het verdrag dat bekend staat als het Verdrag van Stockholm inzake persistente organische verontreinigende stoffen (POP's), dat werd ondertekend door 170 landen, waaronder Europa, het gebruik van DDT tot noodbestrijding van insecten, bijvoorbeeld in het geval van een malaria-uitbraak. In sommige landen wordt DDT echter nog regelmatig gebruikt voor het bestrijden van muggen en andere insecten, en het wordt nog steeds gebruikt in de landbouw op een paar plaatsen, zoals India en sub-Sahara Afrika.
