Definitie van invasieve planten
Invasieve planten zijn per eenvoudige definitie uitheemse soorten die de neiging vertonen zich uit de hand te lopen. Het label "invasief" is over het algemeen gereserveerd voor planten die uit andere regio's zijn geïntroduceerd en zich als een lopend vuurtje verspreiden in hun nieuwe leefgebieden. Deze definitie onderscheidt invasieve planten van andere planten die nauwkeuriger "agressief" worden genoemd.
Invasieve versus agressieve planten
Het belangrijkste kenmerk van een invasieve plant is dat deze niet inheems is in het betreffende gebied. Inheemse planten die zich snel verspreiden en de concurrentie overweldigen, worden nu door de experts vaak gewoon 'agressief', 'gewelddadig' of 'slecht gedragen' genoemd, in het gewone spraakgebruik.
Maar er blijft verwarring over de terminologie, omdat het onderscheid "invasief" versus "agressief" nog niet in onze taal is gecementeerd. Sommige Europese tuinders zullen bijvoorbeeld sumakstruiken 'invasief' noemen vanwege hun neiging tot verspreiding, terwijl anderen erop wijzen dat ze inheems zijn in Noord-Europa; daarom worden ze in die regio beter "agressief" genoemd. Per technische definitie, waar ze inheems zijn, kunnen ze niet als invasief worden beschouwd.
Wat maakt invasieve planten zo invasief?
Aangenomen wordt dat de neiging van invasieve planten om zich zo sterk te verspreiden gedeeltelijk te wijten kan zijn aan het feit dat de insecten en ziekten die hen in hun geboorteland teisteren, vaak afwezig zijn (of in kleinere aantallen voorkomen) in hun nieuwe huizen, waar de invasieve planten genieten dus relatief gezien een "vrij spel".
In sommige gevallen helpen invasieve planten zich te verspreiden door uitgebreide ondergrondse netwerken van wortelachtige plantendelen die "wortelstokken" worden genoemd. De wortelstokken zijn zo wijdverspreid dat een poging tot uitroeiing door ze op te graven meestal vruchteloos is.
Invasieve planten concurreren zo succesvol met andere planten dat ze hun concurrenten kunnen verdringen en zo een monocultuur voortbrengen die de groei van andere plantensoorten ontmoedigt. Deze exoten (niet-inheemse planten) verdringen op deze manier vaak specifiek inheemse planten, een feit dat de "invasieve" kwestie in sommige kringen een hot topic maakt (vooral in de inheemse plantenbeweging).
Een paar voorbeelden van invasieve soorten
Klassieke gevallen van invasieve planten die een dergelijke monocultuur vormen, zijn te zien in diepgewortelde stands van Japanse duizendknoop en paarse kattestaart, die beide notoir krachtige wortelstokken hebben. Terwijl Japanse duizendknoop en paarse kattestaart 'affichekinderen' zijn geworden voor invasieve planten omdat ze zo wijdverspreid zijn, zijn er veel andere, minder bekende voorbeelden van wortelstokachtige, buitenaardse planten die monoculturen vormen, zoals het hoefblad.
Tuinarchitecten moeten agressief handelen om invasieve planten uit te roeien, zoals brandende struiken die het gazon of de tuin binnendringen. Velen zouden deze activiteit classificeren als "onkruidbestrijding", maar merken op dat de termen "invasieve planten" en "onkruid" niet synoniem zijn. Sommige schadelijke onkruiden zijn invasief, maar niet allemaal. Evenmin zijn alle invasieve soorten onkruidachtig. Sommige, zoals het boerenwormkruid, zijn eigenlijk nuttig en best mooi.
Invasiviteit is niet universeel
Een veel voorkomende misvatting is dat als een plant in één Europese staat als invasief wordt beschouwd, het in elke staat een invasieve plant moet zijn. Dit is gewoon niet waar. De omstandigheden variëren enorm in een land zo groot als Europa. Een exotische plant die het zuiden kan inslikken, kan zich mogelijk niet ver in het noorden verspreiden vanwege het koudere klimaat.
In feite zijn er een aantal factoren waarmee u rekening moet houden voordat u een vooroordeel over invasiviteit van een plant maakt. Soms zal de soortplant invasief zijn, terwijl een cultivar van die plant zich relatief braaf zal gedragen. Gevlekte kattestaart is bijvoorbeeld een bekende invasieve plant, terwijl de cultivar 'Alexander' (ook wel 'bonte gele kattestaart' genoemd) veel minder een probleem is.
